Διονύσης Σαββόπουλος – Αχαρνής / Ο Αριστοφάνης που γύρισε από τα θυμαράκια

Το 1975 το Εθνικό Θέατρο προγραμματίζει να ανεβάσει την αρχαία κωμωδία του Αριστοφάνη "Αχαρνής" και ζητά από τον Διονύση Σαββόπουλο να επενδύσει μουσικά την παράσταση. O Σαββόπουλος καταπιάνεται με το έργο και μεταφράζοντάς το ο ίδιος, δίνει το δικό του στίγμα στην πλοκή... Η παράσταση τελικά δεν ευτύχησε να ανέβει, αλλά ο ίδιος παρουσιάζει τη δουλειά αυτή το `76, σε ύφος "νούμερο για μπουάτ", ενώ το 1977 βγαίνει διασκευασμένο το έργο και σε δίσκο, με τον τίτλο: "ΑΧΑΡΝΗΣ"-"Ο Αριστοφάνης που γύρισε από τα θυμαράκια" - Τραγούδια για νέους κανταδόρους (όπως ο Σ. Μπουλάς, ο Ν. Παπάζογλου, η Μ. Τανάγρη, Ν. Ζιώγαλας, Η.Λιούγκος, Β. Ξύδης, Μ.Ρασούλης, Κ. Γεωργίου).
Ο Νιόνιος υπήρξε για τους "χλιαρούς πιτσιρικάδες" της γενιάς του `80, το άλλοθι για την "έντεχνη/προβληματισμένη" μουσική, σε συνδυασμό με μια φωνή αντίδρασης στο κατεστημένο και ενάντια στην καταπίεση μαύρων εποχών, άσχετα αν ποτέ δεν τις ζήσαμε.
Όταν λοιπόν αναζητώντας κι άλλα τραγούδια του, έπεσε στα χέρια μου στην παιδική -πλην ώριμη- ηλικία των 15 ετών, η κασέτα εταιρείας με τους "Αχαρνής", μπορεί αρχικά να μην ενθουσιάστηκα τρελά, αλλά αυτός ο δίσκος έμεινε για πάντα χαραγμένος στη μνήμη μου, και με το πέρασμα των χρόνων εκτιμούσα ολοένα και περισσότερο αυτήν την (ερασιτεχνική όπως νομίζω προσέγγιση του Αριστοφάνη) δουλειά του πρώην ινδάλματος. Είχα αποστηθίσει ολόκληρα αποσπάσματα, ενώ στίχοι κι ατάκες του έργου, στέγαζαν -κατά καιρούς- στιγμές της ζωής μου.
Το έργο χωρίζεται σε εννέα μέρη:
1.Πρόλογος:
Βρισκόμαστε στη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου και ένας πολίτης της δημοκρατικής Αθήνας, ο Δικαιόπολις, κουρασμένος από τον διαρκή αποκλεισμό και την στέρηση, αποφασίζει να συνάψει ιδιωτική συνθήκη ειρήνης με τον εχθρό, τους Σπαρτιάτες. Το γεγονός αυτό εξοργίζει ομάδες γέρων κατοίκων από τις "Αχαρναί" (εκεί που σήμερα βρίσκεται το "Μενίδι"), καρβουνιάρηδες στο επάγγελμα. Αυτοί αποτελούν και τον "Χορό" που με προσβεβλημμένο το "πατριωτικό τους αίσθημα" αναζητούν να λυντσάρουν τον "προδότη ειρηναίο".
2.Πάροδος: [ακούγονται οι: Δ.Σαββόπουλος, Ν.Παπάζογλου, Β.Ξύδης, Η.Λιούγκος]
Οι Αχαρνείς εισέρχονται στην ορχήστρα κι ακούγεται το τραγούδι του Χορού, που εξηγεί ποιοι είναι και τους λόγους για τους οποίους οφείλουν να εξοντώσουν τον άνθρωπο που αυθαίρετα αποφάσισε να κάνει ειρήνη με τον μισητό εχθρό.
3.Φαλλική πομπή: [ακούγονται ο Δ.Σαββόπουλος και η Μελίνα Τανάγρη.]
Στη σκηνή μπαίνει ο Δικαιόπολις και η οικογένειά του με ύμνους για την χαρά της Ζωής, την Ειρήνη και τον Έρωτα.
(Ο Σαββόπουλος πιστός στα αχνάρια του αθυρόστομου Αριστοφάνη χρησιμοποιεί "πικάντικους" στίχους:
"Το πανεράκι κράτα θυγατέρα,
χαρούμενα σαν να `χες καταπιεί φλογέρα.
Όμορφα γελάς! Η τύχη σου θ` ανοίξει...
Ο νιός που θα σε πάρει! Θα σε ξεσκίσει...")
4. Σύγκρουση:
Ο Χορός ανακαλύπτει τον Δικαιόπολι κι ετοιμάζεται να τον πετροβολήσει, ενώ ο ίδιος ικετεύει για λίγο χρόνο ώστε να απολογηθεί, να τους εξηγήσει τους λόγους της πράξης του. Προσφέρει δε το κεφάλι του (τοποθετώντας το στον τάκο του χασάπη) σε περίπτωση που δεν τους μεταπείσει, αλλά ο Χορός είναι ανένδοτος κι απελπισμένος ο Δικαιόπολις σκαρφίζεται ένα άλλο σχέδιο. Υποκρίνεται ότι κρατάει -σε ένα τσουβάλι καρβουνόσκονης- όμηρο, έναν δικό τους Αχαρνέα και απειλεί ότι θα τον σκοτώσει εάν δεν του δώσουν το δικαίωμα της απολογίας. Κάτω από αυτήν την πίεση ο Χορός υποχωρεί και δίνει τον απαραίτητο χρόνο στον πρωταγωνιστή να ετοιμάσει την απολογία του.
5. Αγώνας:
Ο Δικαιόπολις παρακαλεί τον Ευριπίδη -μεγάλο τραγικό ποιητή της εποχής- να του δανείσει μερικά "κουρέλια" και φτηνά επιχειρήματα σαν αυτά που χρησιμοποιεί στις τραγωδίες του, ώστε να συγκινήσει τον Χορό και να γλιτώσει το κεφάλι του.
(Στο μέρος αυτό φαίνεται η αντιπάθεια του Αριστοφάνη προς τους "τραγικούς ποιητές" της εποχής, που θεωρεί πως "ναρκώνουν" τον Λαό με τα μελοδράματα, αποκρύπτοντας τα πραγματικά του προβλήματα. Δεν ξέρω αν θα θεωρηθεί βλάσφημο, να παραλληλίσω αυτήν την κόντρα Αριστοφάνη-Ευριπίδη με την σύγχρονη Πανούση-Νταλάρα ...)
Αφού ο Ευριπίδης του δίνει τα "κουρέλια" που ζητάει, ο Δικαιόπολις φορώντας τα, υποστηρίζει πως τα πραγματικά αίτια του πολέμου δεν ήταν αυτά που τους είπαν οι πολιτικοί και στρατηγοί, αλλά περισσότερο ευτελή: Για τρείς πόρνες που έκλεψαν οι μεν απ` τους δε και γενικώς μια γελοία παρεξήγηση. Δημιουργείται σύγχυση, αλλά σημασία έχει πως ο Χορός χωρίζεται πια σε δύο Ημιχόρια. Το ένα που πείθεται από τις αιτιάσεις του απολογούμενου και τον υπερασπίζεται, ενώ το δεύτερο Ημιχόριο καλεί απεγνωσμένα τον "Στρατηγό Λάμαχο" - θεματοφύλακα των αξιών τους- να αντιμετωπίσει τον αναρχικό... Μα και η άφιξη του Στρατηγού έχει σαν αποτέλεσμα να εξευτελιστεί ο Λάμαχος στην μεταξύ τους λογομαχία και να δικαιωθεί ο Δικαιόπολις.
"Αυθεντικός! σαν έργο του δημιουργού του...να μην τον φθείρει η Ιστορία.
Ηθοποιός! να μην τον παρασύρει το κοινό και οι αντζέντηδες. και...
Είρωνας ! Είρωνας! με το ματάκι παιχνιδιάρικο και με το κεφαλάκι πάνω στον πάγκο του χασάπη."
06.Παράβασις: [ακούγεται ο Νίκος Παπάζογλου και ο Χορός]
Στο μουσικό αυτό διάλειμμα ο Σαββόπουλος φαίνεται να ταυτίζει στιχουργικά τον εαυτό του με τον Αριστοφάνη...
"Ζει τα ωραία πράγματα, μ`αίμα και με θυσίες
προς το συμφέρον όλων σας και το κοινό καλό.
Δεν θα σας πει παινέματα, δεν θέλει κολακείες...
και για την ευτυχία σας, πληρώνει τον καιρό."



7.Στάσιμο:
Πλέον ο Δικαιόπολις έχει θριαμβεύσει και όλοι τάσσονται με το μέρος του ζητώντας του λίγη απ` την ειρήνη και τα αγαθά που προσφέρει, ενώ τον μακαρίζουν για τον τρόπο ζωής που επέλεξε... της χαράς, του Έρωτα, της απόλαυσης της ζωής μακρυά από τους πολιτικάντηδες, συκοφάντες και πολεμοχαρείς Λαοπλάνους.
"Τήνελλα καλλίνικος" που μπορεί και να σημαίνει: πέσ`τα Χρυσόστομε!
8.Κύρηκες: [ακούγονται οι Ν.Παπάζογλου, Σ.Μπουλάς, Ν.Ζιώγαλας, Μ.Τανάγρη ]
Δύο κύρηκες στέλνονται, ο πρώτος καλεί τον Δικαιόπολι να λάβει μέρος στα Διονύσια και τον αγώνα οινοποσίας, ενώ ο δεύτερος καλεί τον Λάμαχο να υπερασπιστεί τα περάσματα και να ριχθεί στην μάχη. Και οι δύο λοιπόν ετοιμάζονται ,για την αποστολή του ο καθένας. Ο Δικαιόπολις για την γιορτή κι ο Λάμαχος για τον πόλεμο.
(Δεν ξέρω κατά πόσο ο Αριστοφάνης ήθελε να εξευτελίσει και να γελοιοποιήσει το πρόσωπο του Λαμάχου, έχω όμως την αίσθηση πως ο Σαββόπουλος δεν κάνει το ίδιο, δίνοντας στον Λάμαχο ένα μερίδιο συμπάθειας του κοινού, τοποθετώντας κι εκείνον στην πλευρά των άβουλων θυμάτων μιας -εκ παλαιών- δεδομένης κατάστασης. Ακόμα και το απόσπασμα που αποδίδεται στον Χορό θα μπορούσε να ήταν το παράπονο του γέρου στρατιώτη:
"Πολέμησα καιρό σε όλα τα πεδία
και με τυφλή μανία, ξέσκιζα τον εχθρό
Τώρα με χειρουργεί η αλλοίθωρη Νεολαία...
μια τσογλανοπαρέα, που κάνει κριτική !")
9. Έξοδος: [ακούγονται ο Δ.Σαββόπουλος και ο Σ.Μπουλάς]
Ο Λάμαχος τραυματίζεται στην μάχη και αυτοοικτίρεται ενώ ο Δικαιόπολις κερδίζει το βραβείο στον αγώνα οινοποσίας και -δίκαια- απολαμβάνει τον θρίαμβό του! Πραγματοποιείται η έξοδος από τη σκηνή, με τους πάντες να δοξάζουν τον Δικαιόπολι και τις ιδέες του.!

"Λάμαχος: -Σήκωσε την ασπίδα για ομπρέλα! Αποχωρούμε.... αχ! χιονίζει! Χειμέρια τα πράγματα..."
"Δικαιόπολις: -Σήκωσε το μεγάλο δείπνο ν` ανοιχτούμε ! ναι... χιονίζει! Αρχίζουνε τα θαύματα..."

Από Vertigo 
www.activeradio.gr